Dili, 09 Outubru 2024 (Media Democracia) – Juliana Fatima Ximenes idade 31, husi Munisipiu Baucau, Postu-Administrativu Baucau Vila, dadaun ne’e hela iha Taibesi. La moe atu buka Moris iha dalan ninin, nune’e bele suporta oan sira ba eskola no bele rezolve nesesidade uma laran
Juliana Fatima Ximenes haktuir katak, halo negosiu kiik iha dalan ninin desdu uluk kedas ona hamutuk ho nia kolega ida, maibe nia sente ladun seguru no diak, hodi nia desidi fa’an mesak deit ona.
“Ha’u halo negosiu ki’ik iha dalan ninin hahú tinan 2022 too 2024. Uluk halo negosiu ne’e ha’u sei fa’an etu hamutuk ho kolega ida m durante tinan ida nia laran. Maibe ha’u senti ladun di’ak entaun ha’u deside katak, fa’an mesak ka halo negosiu mesak, nune’e ha’u hahu rai osan, too osan ne’ebé ha’u rai hamutuk to ona 180$, nune’e ha’u desidi ba hola sasan sira ne’ebé hodi halo nasi kunin nian no ha’u mós komesa halo orariu ba atividades loron-loron nian. Ha’u komesa tein iha madrugada tuku 05:00, hafoin etu ho modo tasak hotu ona, ha’u komesa buka kareta hodi aluga tula hela ha’u nia sasan ba Ministériu Solidariedade Sosial no Inkluzaun nia oin, hodi ha’u bele fa’an iha estrada ninin ne’e.” Haktuir Juliana Fatima
Nia espika liután katak loron-loron tenki halo atividade hanesan ne’e hodi buka moris, tanba buka osan iha kapital Dili ne’e la fasil, maske loron-loron hetan rendimentu kiik maibé agradese nafatin.
“Ha’u agradese no kontenti bele halo negosiu ki’ik ida ne’e, tanba loron-loron sempre hetan redimentu. Hahan sira ha’u fa’an ho folin 0.50 centavus no 1$dolar, ha’u komesa fa’an husi dader too lokraik hetan redimentu $60 kada loron. Bainhira ha’u fa’an mak ema hola la hotu, entau ha’u lori ba uma hodi han fali, Maibé agradese kada loron hahan sempre hotu hela deit. Husi ha’u nia negosiu ki’ik ha’u bele ajuda ona ha’u nia família uma laran, no osan balun ha’u tenki zere ho di’ak atu nune’e bele hola fila fali sasan no balun selu oan nia eskola, ha’u nia planu sei la halo tan negosiu seluk, tanba ha’u senti ona katak, negosiu kiik ne’e bele fó benifisiu di’ak tebes ba ha’u no ba ha’u nia familia.” Dehan Nia
Juliana esklarase liután katak, moris iha sidade Dili tenke halo negosiu no labele defende deit ba ita-nia parseiru, ita mós tenke iha mentalidade ne’ebé diak hodi halo negosiu, nune’e ita bele apoiu no suporta mós ita-nia panseiru. Liameno ba maluk feto sira katak labele moe no tauk atu halo negosiu kiik.
Reportajen : Tomas
Foto : Tomas