Dili, 13 Dezembru 2024 (Média Democracia) – Komunikandu Imprensa husi Estudante Universidade Nasional Timor Lorosae (UNTL), tanba lamenta ho asaun brutalismu ne’ebé Polisia Nasional Timor Leste (PNTL) hala’o hasoru estudante no kaptura ilegal estudante hamutuk sanulu resin-rua (12) iha dia 13 Dezembru 2024 resintu UNTL, komunikadu imprensa ne’e hala’o iha kampus Sentral Dili
Iha Komunikadu imprensa ne’ebé hato’o husi porta-voz Denilson Ganna hanesan senadu fakuldade Filosofia hateten, Asosiasaun akadémika Estudantil Universidade Nasional Timor Lorosa’e (AAE-UNTL) hakarak hato’o lamentasaun ba aktu Magnifiku Reitor UNTL ne’ebé horseik hatama PNTL mai kampus sentral hodi duni, baku no kaptura estudante balun iha resintu UNTL laran.
“Relasiona ho aktu Magnifiku Reitor UNTL nian, ne’ebé horseik hatama PNTL mai kampus sentral, hodi impede asaun pasifika ne’ebé senadu estudantil organiza hodi ezizi ba Magnifiku Reitor Prof Dr. João Soares Martins, ligadu ho fontes osan kaixa UNTL ne’ebé durante ne’e kontribui mós husi estudante ho montante $20 dolar kada tinan no nia exekusaun ne’ebé la klaru no la transparensia.” Dehan porta-voz Denilson Ganna hanesan senadu fakuldade Filosofia
Nia hatutan ligadu ho aktu PNTL nian ne’ebé horseik tama iha kampus sentral ho brutalismu hodi duni, baku arbiru estudante sira no kaptura Senadu Jeral UNTL Cesar joão baptista, senadu akadémiku Arlindo Rodrigues, senadu Evarist, no senadu edukasaun inklui estudante na’in ualu (8) ne’ebé oras ne’e daudaun tama hela iha sala detensaun eskuadra aimutin.
Ho aktu hirak ne’e mak Asosiasaun akadémika estudantil UNTL konsidera katak:
- Magnifiku Reitor Prof Dr. João Soares Martins la iha kapasidade hodi resolve problema, tanba ne’e mak nia hatama de’it PNTL hodi impede asaun ne’ebé organiza husi estudante sira.
- Magnifiku reitor rasik la komprende demokrasia no autonomia kampus universitariu no nia la komprende regra.
- Aktu ida ne’e atu dehan katak iha mundu reitor UNTL de’it mak halo ida ne’e iha Timor tanba la iha kapasidade no anti-demokratiku.
- Aktu PNTL horseik tuir lolos la merese no labele akontese, tanba UNTL la’os kampus militarismu, ditadura no estudante UNTL la’os kriminozu bandalismu no traidor.
- Ami kestiona mós kapasidade PNTL nian, liu-liu komando Munisipiu Dili ne’ebé fó orden ba ekipa la tuir lei no arbitrariamente hodi tama iha kampus sentral UNTL
- Polisia Nasional Timor Leste PNTL, liuliu komandu Munisipiu Dili presiza orienta unidade juridika hodi fó formasaun ba ajente PNTL. Nune’e atuasaun labele fora husi lei.
- Ho prezensa PNTL nian tama iha kampus sentral, mak ami estudante la iha ona konfiansa ba estrutura universidade, tanba ne’e hanesan senadu estudantil UNTL nian, afirma katak ho prezensa PNTL ne’ebé orienta husi Reitor, nunka hamate ami nia vontade no espiritu ba luta defende direitu no interese estudante nian
- Ami husu ba komando PNTL Munisipiu Dili atu liberta imediata amı nia kolega senadu nai’n haat no estudante nain ualu ne’ebé detein hela iha sela eskuadra aimutin.
“Problema hirak ne’e, mak ami husu ba presidente konsellu jeral UNTL, Ministeriu Ensinu Superior no Primeiru Ministru atu bele orienta no kontrola ho di’ak, nune’e labele akontese tan iha futuru mai. Ami mós husu ba Provedoria Direitus Humanus no Justisa (PDHJ) atu bele ko’alia no levanta kazu ne’e, tanba ne’e violasaun Direitus Humanus pior liu iha estadu ida ne’e liu-liu hasoru estudante iha UNTL, Husu mós ba parlamentu nasional liuliu komisaun (G) ne’ebé trata kona-ba asuntu edukasaun atu halo fiskalizasaun hodi kombate aktu desumanu PNTL nian ne’ebé akontese iha kampus UNTL, tanba inkapasidade husi orgaun governasaun universidade.” Hatutan Porta-voz
Nia salienta atu nune’e iha futuru labele akontese tan iha instituisaun publika ne’ebé funsiona ho orsamentu jeral estadu nian, husu mós ba inan aman sira, veteranu, veterana sira no kamarada sosial hotu atu labele nonok ba aktus desumanu ne’ebé horseik akontese hasoru ba estudante hanesan povu nia oan iha kampus UNTL. Ikus liu, hanesan senadu estudantil nafatin enkoraja ba estudante UNTL tomak atu labele tauk no husu mai hamutuk ho senadu sira hodi luta ba defende direitu no interese estudante hotu nian.
Hatutan husi senadu fakuldade Siensia Sosiais FCS Cesaltino de Jesus hateten, relasiona ho kapturasaun ne’ebé akontese horiseik iha oras 15:30 to 16:00 hasoru senadu jeral no kolega estudante sira hamutuk sanulu resin-rua ne’e ilegal, tanba iha prosesu manifestasaun ne’e durante loron haat la iha aktu krime ruma mak mosu iha resintu ne’e no la estragu sasan ka patrimonio publiku iha fatin refere
“Ami husi Estudante fakuldade Siensia sosiais FCS lamenta ho atuasaun polisia nian ne’ebá maluk estudante sira ne’ebé hetan kaptura ilegal no ami mós fó solidariza aktu refere ba maluk sira ne’ebé daudaun ne’e iha hela sela eskuadra aimutin.” Dehan Senadu fakuldade Siensia Sosiais FCS Cesaltino de Jesus
Nia hatutan hanesan senadu tenki ezizi no husu PNTL atu liberta maluk estudante sira imediata no husu mós ba PDHJ atu Toma pozisaun ba aktu kapturasaun ilegal ne’ebé PNTL hala’o ba estudante sira, husu mós ba komando PNTL atu kontrola membru PNTL sira ho profisional atu nune’e labele mosu atuasaun ne’ebé deshumanu hodi hametin integrinidade seguransa nian, husu mós ba estrutura retoria katak kampus laos fatin bandalismu hodi forsa PNTL atu asegura ignoransia institusional no ezizi nafatin ba iha retoria atu loke dialogu nu’udár dalan ba solusiona problema refere.
Reportajen : Domingas
Foto : Domingas